jan schreef:M.b.t. de AVG een vraag waar ik tot op heden nog niet echt weet hoe te handelen. Misschien dat iemand mee iets meer licht in de AVG duisternis kan geven?
Ik fotografeer voor de lokale carnavalsvereniging welke ook een optocht door het dorp organiseert.
Nu maken we o.a. ook foto's tijdens de optocht en er staat dus ook publiek langs te kant te kijken en het publiek staat ook veelal goed zichtbaar op de foto's. Deze foto's worden gedeeld via de diverse media kanalen van de vereniging maar worden ook gebruikt in het jaarlijkse magazine welke huis-aan-huis wordt verspreid. Waar moeten we hier rekening mee houden?
Dan hebben we nog onze carnavalsmiddagen/avonden met publiek in de zaal. Ook hier worden foto's genomen van het publiek en worden deze ook weer gedeeld via de diverse mediakanalen van de vereniging. Nu staat er sinds jaar en dag achterop de toegangsbewijzen dat er foto's worden genomen en dat de bezoekers instemmen met het feit dat foto's worden genomen en gebruikt voor publicaties. Voldoet deze aantekening op de toegangsbewijzen?
Dit is een lastige... ik begin even met de eenvoudige zaken:
Als je in de context van de AVG gebruik wilt maken van de grondslag 'toestemming' is het achterop toegangsbewijzen drukken dat men instemt met het gebruik van foto's niet voldoende. Er is geen garantie dat mensen het überhaupt lezen. Toestemming moet expliciet en ondubbelzinnig zijn. Ze moeten goed worden geïnformeerd over het doel van het bewaren en gebruiken van de foto's en ze moeten expliciete toestemming geven (= tekenen, en bij <16 jaar de ouder/voogd). Het is desondanks wel aan te bevelen om een waarschuwing achterop de kaartjes te zetten (om eerder genoemde redenen in dit draadje), maar het volstaat dus niet als 'toestemming'.
Dan het maken en gebruiken van foto's... als amateur kun je de foto's sowieso maken en eventueel publiceren (formeel mag dat ook niet zonder toestemming, maar in de praktijk wordt het pas achteraf getoetst en kijkt men of iemands 'redelijk belang' wordt geschaad). Natuurlijk zijn er dan slimmeriken die dan een amateur vragen om de foto's te maken en te bewaren en 'achteraf' toestemming vragen om er een paar te gebruiken. Maar als dat meer dan eens gebeurt of het is bijvoorbeeld een lid van de vereniging zelf, dan is de verwachting dat een rechter dat zal verwerpen.
Voor een organisatie die aan de AVG moet voldoen ligt dat anders. Uiteraard is 'Toestemming' de veiligste weg, maar dat is in dit soort situaties niet altijd praktisch. Er zijn andere grondslagen (vitaal belang (gezondheid), wettelijke plicht, uitvoeren van een overeenkomst) maar die zijn niet van toepassing. De enige andere optie is 'Gerechtvaardigd belang'. In dat geval moet je als vereniging kunnen aantonen dat je een gerechtvaardigd belang hebt om de foto's op te slaan en te gebruiken (en dan volstaat 'Omdat we graag nog wat foto's willen hebben' waarschijnlijk niet). Daarnaast moet dat belang dan ook nog eens zwaarder wegen dan het belang op privacy van de betrokkene. En dat is bij carnaval bijzonder lastig.
Een veelgebruikt voorbeeld uit het auteursrecht (niet de AVG) is deze: Als je een willekeurig iemand op straat fotografeert (als hoofdonderwerp) zal dat meestal niet zijn redelijk belang schaden. Fotografeer je echter iemand die naar een 'etalage' op de Wallen in Amsterdam staat te kijken, dan kun je natuurlijk op je klompen aanvoelen dat dat iemands belang wel eens zou kunnen schaden. Maar tegelijkertijd, als je geen toestemming hebt gevraagd voor publicatie en achteraf blijkt dat je het redelijk belang van die persoon toch hebt geschaad, dan is de kans dat je een schadevergoeding moet betalen aanwezig.
Het punt bij de AVG is dat een vereniging die inschatting vóóraf moet maken. En de kans is natuurlijk aanwezig dat je taferelen vastlegt die iemands privacy schaadt. Mensen die in overduidelijk kennelijke staat op een genante manier op de foto komen, een getrouwde man die het net even iets te gezellig heeft met de buurvrouw, of iemand die officieel ziek is gemeld bij de baas maar wel even zijn kinderen op komt halen. Stel dat zijn baas dat ziet? Nu kun je zeggen 'moeten ze maar niet doen' maar daar gaat het in de privacywet niet om. Het gaat erom dat mensen de vrijheid hebben om dit soort zaken te doen, het is immers niet tegen de wet. Maar je loopt wel kans dat je hen schade berokkend in je privéleven als het bekend raakt. Dus, weegt het belang van de vereniging om die foto's te bewaren en/of publiceren zwaarder dan de kans op schade als mensen in deze situatie (lees: carnaval) in beeld worden gebracht? Waarschijnlijk niet.
Dat betekent niet dat je helemaal niets kunt doen, maar je moet er wel verstandig (en creatief) mee omgaan. Bewaar als vereniging in ieder geval geen foto's van mensen wanneer je denkt dat het hen kan schaden. Mogelijk kun je de foto's wel bewaren in het kader van 'historisch onderzoek/geschiedschrijving'. Dat werd in de oude WBP expliciet erkend, in de AVG is dat niet zo en dan moet je ook nog aannemelijk maken dat je iets dergelijks gaat doen (Bijv. omdat je elke 25 jaar een jubileumboek uitgeeft). Maar dat moet nog getoetst worden.
Qua publicatie, hoeveel foto's heb je nodig voor dat blad en die media-uiting? Een stuk of 8-10? Je hebt waarschijnlijk wel een gerechtvaardigd belang bij publicatie van je foto's om je club onder de aandacht te brengem, maar pas op wat je publiceert. Gebruik dan bijvoorbeeld foto's van clubleden, mensen die maskers op hebben of van de mensen op je (eigen) wagen staan. Daar kun je waarschijnlijk wel toestemming voor regelen. Maak een foto van een artiest op het podium waar het publiek met de rug naar de fotograaf staat. Vraag die artiest om toestemming. Maak foto's van een groep mensen met maskers op. Je zou zelfs het eerste jaar van die zwarte strookjes papier uit kunnen delen die mensen voor hun ogen houden met de tekst 'AVG'' erop... maar dat is natuurlijk alleen dit jaar nog grappig...
Om af te sluiten, het probleem zit hem meestal niet in het gebruik van een paar foto's, daar is vaak wel een mouw aan te passen door middel van toestemming. Maar het ongebreideld opslaan van albums met vele foto's, daar moet je als vereniging echt wel even goed over nadenken. Heb je een doel, is er een gerechtvaardigd belang én weegt je belang zwaarder dan dat van de personen op de foto's?
NB: Het grootste deel van bovenstaande is gebaseerd op de huidige interpretaties die veel, maar niet alle, juristen eraan geven. Hoe het echt zal aflopen weet nog niemand, tot er afdoende jurisprudentie is ontstaan.