Hans Braakhuis schreef:
Nu ken ik geen enkel merk waarbij het ontwerp van het objectief is aangepast aan de digitale eisen. Er is ook geen coating die hier speciaal voor ontworpen is.
De opmerking: Digitaal voorbereid, oid is een grote marketing truuk.
Dat klopt toch echt niet Hans. De samenstelling van digitale chips stelt andere eisen aan lenzen en andersom, door de eigenschappen vanuit welke richting het licht van lenzen op de sensor valt, stelt dat bijzondere eisen aan de digitale chip. Het is wel zo dat de voortdurende ontwikkeling maakt dat aanvankelijk bepaalde minder ideaal voor digitaal voorbereide lenzen, het bij later ontwikkelde digitale sensors, beter kunnen doen dan bij eerdere chip-ontwerpen. Dat is de reden dat diverse camera-fabriekanten in een vroeg stadium in de ontwikkeling van full frame camera's zich hebben vergaloppeerd, en daarbij het onderspit hebben gedolven zoals Contax en Kodak omdat de ontwikkeling van een aantal onderdelen toen nog niet ver genoeg was.
Het klopt dat licht zoveel mogelijk recht op een sensor moet vallen. En dan gaat het met name om de hoeken. Chips hebben op enkele uitzonderingen na, microlensjes voor hun pixels om meer licht te verzamelen en naar de pixel te leiden. Als licht er erg schuin opvalt, wordt licht gedeeltelijk afgeketst en heeft het mogelijk weer verdere nadelige invloed op naburige pixels. Verder valt een deel van het licht door die schuine lichtrichting gedeeltelijk "naast" de pixel eronder. Deze laatste eigenschap is tegenwoordig wel voor een groot deel aangepast/opgelost door een "offset" / verschuiving van de microlensjes in de hoeken te geven ten opzichte van de pixels eronder. Dat zijn onderdelen/eigenschappen waar je bij film niks mee te maken hebt, maar dus wel bij digitale sensors.
Bij normale brandpunten en telelenzen heb je daar nauwelijks tot geen last van omdat die het licht al vrij recht op de sensor werpen, bij groothoek en extreem groothoeklenzen steeds meer. Dat maakt dat bepaalde (extreem) groothoeklenzen minder of zelfs helemaal niet geschikt zijn voor digitale sensors. Dat uit zich in meer vignettering en minder scherpte in de hoeken dan wellicht verwacht mocht worden van een bepaalde lens. Door lenzen een meer retrofocus ontwerp te geven wordt meer voorzien in een meer rechte lichtbaan op de pixels in de hoeken. En dan moet je bedenken dat groothoeklenzen op een spiegelreflexcamera reeds standaard een retrofocus ontwerp hebben, om de afstand van het spiegelhuis in de camera te overbruggen.
Met name de Nikkor 14-24mm/2.8 maar ook de Nikkor 24-70mm/2.8 zijn schoolvoorbeelden van nog meer retrofocus ontwerpen speciaal afgestemd voor de digitale full frame sensor dan dat het anders alleen voor film zou zijn nodig geweest. Dat is ook duidelijk aan hun bouw te zien door het relatief ver naar voren uitgebouwde voorkomen.
(Extreem) groothoeklenzen niet bedoeld voor spiegelreflexen die op zichzelf een minder of helemaal geen retrofocus ontwerp hebben, zijn doorgaans helemaal niet geschikt voor digitale sensors waar microlensjes voor de pixels worden gebruikt.
Juist deze speciale eigenschappen om licht meer loodrecht op de sensor met microlensjes te moeten werpen was de reden indertijd dat Kodak met zijn 14 megapixel full frame Kodak Pro 14n model camera
geen microlensjes gebruikte en
geen anti-aliasing filter. Zo omzeilde men het probleem dat vele groothoeklenzen minder geschikt zouden zijn. Alleen door het niet toepassen van microlensjes en anti aliasing filter, was de gevoeligheid van die sensor extreem laag (dus snel heel veel ruis bij net wat hogere gevoeligheden) en had men extreme problemen met moiré en kleurartifacten, naast nog een heleboel andere kleurproblemen.
Bij sensors met een anti-aliasing filter (dus bijna alle tegenwoordig gebruikte chips), is het oppervlak van dat filter glad en hoogglanzend. Het filter reflecteert makkelijk licht terug richting lens ondanks de coating van dat filter zelf. Met name de achterste lensdelen afhankelijk van de bolling/holling in het lensontwerp en de plaats ervan, reflecteren dat licht vervolgens weer terug richting sensor en veroorzaken onder bepaalde lichtomstandigheden en gebruikt diafragma daarmee een
"hot spot". Wat dan te zien is als een zacht rode/magenta of groene vlek in het midden van het beeld. Er komen nog geregeld berichten van mensen hier op het forum voor die ineens een vlek in het centrum zien van een opname die ze niet kunnen thuisbrengen. Het manifesteert zich met name bij opnamen met veel wit licht rondom een onderwerp. Bij productfotografie "vrijstaand" wit fotograferen e.d.
Dat was aanvankelijk de enige reden om nog meer aandacht te gaan schenken aan verdergaande coating technieken om dat te kunnen elimineren, wat resulteerde in "nano coating". Dus lenzen met nano-coating zijn beter bestand, nu ja, speciaal daarmee uitgerust om het nodige probleem van een hotspot bij dat specifieke lensontwerp op te lossen. Bij andere merken gebruikt men voor dezelfde coating techniek andere namen. Het wordt met name toegepast op de lensdelen die in het ontwerp de problemen kunnen veroorzaken, beslist niet op alle lensdelen. Verder op delen die meer gevoelig zijn voor andere reflecties.
Die hotspot problemen van "normale lenzen" (zonder nano coating) komen bij infrarood fotografie sterker naar voren dan bij normaal zichtbaar licht. Dat is de reden dat Bjørn Rørslett die veel IR-fotografie doet, bij zijn lenstesten en reviews altijd erbij schrijft in hoeverre lenzen geschikt zijn voor IR-fotografie door de hot-spot die ze wel of niet hebben. Lees het maar eens terug in zijn lens reviews. Altijd helemaal onderaan vermeld bij elke lensbeschrijving.
Zie een pagina van hem met normale brandpunten:
http://www.naturfotograf.com/lens_norm.html
Zoals je ziet,
bijna elke lens die geen nano-coating heeft, geeft voor wat IR-fotografie betreft een hot-spot.
Het enige verschil met bijv. de Tamron macrolens SP AF90mm F/2.8 die al jaren eerder bestond voor "film" dat de voor digitaal afgestemde Di versie een extra (nano)coating heeft om dat hot-spot probleem op te lossen. De oude versie bleek namelijk juist wat meer gevoelig te zijn voor het hot-spot probleem onder normale lichtomstandigheden.
(In 2006 stond het op hun website vermeld ---> het achterste lensdeel is voor de Di-versie van de nieuwe coating voorzien).
