Nikon patenteert moiréfilter met aan-uitmogelijkheid

[Cees]

Van Tweakers.net, uit de Nieuwsbrief van 24 mei 2011:

Nikon patenteert moiréfilter met aan-uitmogelijkheid

Door Pieter Molenaar, maandag 23 mei 2011 15:12, views: 15.297

Nikon heeft in Japan patent aangevraagd op een constructie voor een laagdoorlaatfilter waarmee deze aan- of uitgezet kan worden. Het filter bestaat uit twee optische elementen, waarvan er een mechanisch kan worden gedraaid.

Een laagdoorlaatfilter, ook wel anti-aliasing-filter genoemd, wordt door camerafabrikanten als Nikon en Canon gebruikt om beeldinformatie kleiner dan de sensorresolutie optisch te vervagen ter voorkoming van moiré-effecten. Moiré manifesteert zich onder meer in de vorm van ongewenste kleurpatronen als gevolg van interferentie. In de meeste middenformaatcamera's is het mogelijk om het moiréfilter weg te laten voor meer beeldscherpte, maar moiré moet dan softwarematig worden verwijderd.

Volgens het patent van Nikon, dat in december 2009 is aangevraagd en in mei dit jaar is toegekend, is het mogelijk om het laagdoorlaatfilter te activeren en te deactiveren door een van de optische elementen te roteren, zo is te lezen bij Egami. Voor maximale scherpte wordt het tweede filter zo gedraaid dat de lichtverstrooiing van het eerste filter ongedaan wordt gemaakt, terwijl ter voorkoming van moiré het filter de lichtverstrooiing versterkt. De twee optische filterelementen hebben dezelfde dikte. Het is niet bekend of Nikon de technologie in toekomstige camera's gaat toepassen.

[flitslicht]

Over de inhoud: Klinkt interessant maar ik moet nog zien dat het echt bruikbaar is, want het is moeilijk in te schatten wanneer je moiré gaat krijgen. Ik had laatst een klusje om een paar eeuwenoude zwart-wit lijntekeningen te reproduceren op een vergeelde ondergrond en die zaten echt vol met paars/oranje vlekken, ondanks het filter.

Maar als je zo'n bericht ziet en het onder de aandacht wilt brengen, kopieer dan niet letterlijk het verhaal zonder ingebedde links, want daar rust copyright op net zoals op een foto. Ik vind het ook niet leuk als je mijn foto's naar je eigen website kopieert. Je kan beter de inhoud beschrijven, er een eigen mening aan toevoegen en dan een link plaatsen.

[emdeklerk]

Ik zie juist heel veel moiré op de hier geplaatste foto's, maar ik ben nu eenmaal behept met een digitaal-kritische blik. (Zo kan ik ook niet tegen vertekening, bijvoorbeeld.)
Muurtjes, daken met dakpannetjes, hekwerkjes, kleding...

Mooi dat er misschien iets tegen gevonden is, maar zoals uit de tekst blijkt: voor niets gaat de zon op.
Of je verdoezelt moiré ten koste van scherpte, of je gaat voor optimale scherpte en je krijgt moiré.

[flitslicht]

Het laag-doorlaatfilter waar hier over gesproken wordt zit in alle 35mm camera's en is juist bedoeld om moiré tegen te gaan. Het nadeel daarvan is dat de resolutie met zo'n 30% wordt verminderd. Het patent waar het hier over gaat is dat je dat filter weg kan klappen zodat je die extra 30% effectief kan benutten. Het is dus geen oplossing, het is een functie die het probleem, naar keuze, erger maakt.

Wat ik niet begrijp is wat vertekening en digitaal met elkaar te maken hebben. Dat ligt aan de lens en het probleem was er vroeger ook al. Mogelijk doel je op de huidige lens-design keuzes die gemaakt worden waarbij men, zo lijkt het voor mij althans, wat extra vertekening voor lief neemt om andere negatieve eigenschappen te onderdrukken. Vertekening op zich is in veel gevallen makkelijk met software te corrigeren.

[emdeklerk]

Mijn frasering was inderdaad wat ongelukkig. Vertekening heeft uiteraard niets met al dan niet digitaal te maken. Wat ik bedoelde en bedoel is dat ik wel eens de indruk krijg dat de huidige fotografen blind zijn voor bepaalde tekortkomingen. Moiré schijnt niet veel mensen op te vallen, vertekening ook niet, zelfs lijkt het soms gebagatelliseerd te worden. Maar over beide onderwerpen hebben we het al gehad.
In ieder geval heb ik liever een objectief dat misschien minder lichtsterk is en niet kan zoomen maar wel vertekeningsvrij is. En ik vind moiré nog steeds iets afgrijselijks, waar mijns inziens geen oplossing voor mogelijk is zolang de pixels op de sensor in regelmatige patronen liggen. Simpel.

[Léon Obers]

En ik vind moiré nog steeds iets afgrijselijks, waar mijns inziens geen oplossing voor mogelijk is zolang de pixels op de sensor in regelmatige patronen liggen. Simpel.

Er is wel een oplossing, die jaren geleden al is ontwikkeld voor sensoren met een Bayer patroon indeling.
Bij middenformaat digitale achterwanden hebben bepaalde modellen een mogelijkheid de sensor via piezo technologie 1 pixel te laten verschuiven per RGB kanaal / belichting. Met 3 of 4 belichtingen telkens een pixel verschoven wordt feitelijk een RGB beeld volledig opgebouwd waarbij geen interpolatie nodig is. Resultaat, een stuk scherper en geen moiré.
Ook nu nog wordt die techniek nog steeds toegepast indien de allerbeste kwaliteit gewenst is.
Grootste nadeel daarbij is, dat alleen slills zijn te fotograferen, geen bewegende objecten.
Zie bijv. http://bronimaging.com/announce/?p=8" onclick="window.open(this.href);return false;

[emdeklerk]

Ja Léon, ook de scannende camera's als de Leica S1 hebben er geen last van. Dat weten we.

We weten ook dat je daarmee heel goed schilderijen en andere stilstaande objecten kunt vastleggen - dat soort camera's wordt bij voorkeur door archieven en bijvoorbeeld het Instituut Collectie Nederland hier in Rijswijk gebruikt, het instituut dat de kunstcollectie van het Rijk beheert.
Maar nu een gewone-mensen-digitale camera waarmee je ook bewegende beelden kunt fotograferen.

Ik blijf er bij dat moiré altijd inherent zal zijn aan digitale fotografie zolang er gebruik wordt gemaakt van sensors waarbij de pixels in regelmatige patronen liggen, en dat iedere methode om het te maskeren keiharde en niet te ontkennen nadelen heeft.

Er zal heus nog wel eens een sensor worden ontwikkeld waarbij de pixels - als de zilverkorrels in analoge film - in een willekeurig, dus random patroon liggen. Daarmee zal moiré-loos fotograferen ook voor de "gewone" camera's mogelijk zijn. Maar zover is het nog even niet...

[flitslicht]

De oplossing kan ook zijn om de sensorresolutie zo hoog te maken dat de lens de beperkende factor wordt en als onscherp filter gaat fungeren. Dat is in dat geval niet erg, want scherper kan je toch niet fotograferen.