Portretrecht?

[ReneG]

Lastige materie, voor mijn werk onlangs mensen in een koets op de foto gezet met daarbij een kind.
Deze gaat gewoon mee in het magazine. Vraag daarvoor eigenlijk ook nooit toestemming en heb er ook nog nooit iets over gehoord.

Daar zul je ook niet snel iets over horen, tot er iemand wellicht een keer een klacht indient of een rechtszaak start. En als dit voor je werk is dan is het dus een bedrijfsmatige activiteit, en moet je (ook zonder toestemming) in ieder geval de grondslag gedocumenteerd hebben in een verwerkingsregister. Anders ben je per definitie al in overtreding van de AVG.

[ReneG]

Maar bronnen zijn niet altijd helder, en soms kun je je afvragen of de bron, hoe officieel ook, het zelf wel goed heeft begrepen. Zie bijvoorbeeld de Autoriteit persoonsgegevens, niet de minste zou je zeggen. Ik kopieer hieruit: "Want zodra mensen herkenbaar in beeld komen, zijn het persoonsgegevens." Ga ik dan naar een site van de EU, en veelal zijn Europese richtlijnen leidend voor nationale wetgeving, dan zie ik dat een foto (of andere afbeelding) van een persoon niet wordt genoemd in de voorbeelden van persoonsgegevens: Bron.
Nou gaat het hier om voorbeelden, dus geen uitputtende opsomming. Maar je mag verwachten dat ze belangrijkste wel noemen. Gaan we dan weer terug naar de Autoriteit persoonsgegevens, dan zien we dat die wel degelijk een (pas)foto als persoonsgegeven noemen. Zie hier.

Bij het opstellen van de GDPR is beeldmaterieel duidelijk zwaar onderbelicht (pun intended ). Naar mijn persoonlijke mening hebben ze het zelfs redelijk over het hoofd gezien, en daarom zie je die voorbeelden vaak niet terug in de oorspronkelijke, oudere bronnen. De reden dat de AP en zijn tegenhangers in andere EU landen echter aangeven dat beeldmateriaal waarop personen herkenbaar in beeld komen ook persoonsgegevens zijn, is gebaseerd op heel veel jurisprudentie. Op basis van die jurisprudentie kan nu heel duidelijk gesteld worden dat het dus wél persoonsgegevens zijn. (Gelukkig is daarbij overigens ook vastgesteld dat het niet per definitie bijzonder persoonsgegevens zijn, want je kunt op basis van foto's zaken als ras en soms ook medische aandoeningen bepalen. Gelukkig mag daarbij worden gekeken naar de reden van verwerking. Anders hadden we als fotografen allemaal echt een probleem gehad).

Daar wordt ook gewaarschuwd voor het verwerken (wat valt eigenlijk daar onder?) van gegevens waaruit iemands politieke voorkeur zou blijken. Maar van een kind dat je fotografeert op een politieke manifestatie kan je moeilijk beweren dat het kind die politieke opvatting al omarmd heeft. Het is immers nog een kind dat nog niet een eigen mening heeft gevormd.

Ter verduidelijking in eenvoudige taal: Het verwerken van persoonsgegevens betekent dat je persoonsgegevens kunt benaderen, inzien, gebruiken, aanpassen of verwijderen. Je bent formeel zelfs al verwerker als je persoonsgegevens kunt benaderen, terwijl je dat nooit doet. Toegang hebben is dus al verwerken (ja het klinkt raar, maar ik heb dit ook niet verzonnen).

Voor wat betreft de poltieke opvattingen van het kind, ik snap je argumentatie en het is vooral theoretisch. Maar draai het even om: Stel dat een kind door zijn ouders is meegesleept naar een politieke manifestatie. Kan dat later tegen het kind worden gebruikt? In een land als Nederland klinkt dat op dit moment wellicht vergezocht, maar er zijn landen in deze wereld waar dergelijke foto's tegen het kind en zijn familie worden gebruikt. Meest recente voorbeelden daarvan vind je in Rusland waar kinderen in weeshuizen en ouders in gevangenissen zijn geplaatst omdat er een foto verscheen van het kind die mogelijk als steun voor Oekraïne of verzet tegen het Russisch beleid konden worden geïnterpreteerd. Maar wie weet hoe het er hier over 20 jaar uit ziet? Toen men de GDPR opstelde is echt nagedacht over dit soort situaties, dit is niet even verzonnen door 5 ambtenaren op een kantoortje...

[ReneG]

Het is toch niet te geloven allemaal. Als ik zie hoeveel last ik, maar voor vooral ook patiënten in het medische kunnen hebben van dat AVG gedoe. Nu ben ik daar vrij gemakkelijk in. Belang van patiënt en samenleving gaat boven AVG, maar het mág niet. Natuurlijk snap ik hoe dat in elkaar steekt met sociale media etc. maar dat defensieve van niet verantwoordelijken in onze huidige maatschappij. Vreselijk. Geen reactie voor een foto-forum (sorry, sorry), maar evenzogoed nare en lastige realiteit. Als het ongepast is mag m’n reactie natuurlijk verwijderd worden. Hier gaat het om een fotowedstrijd. Hoe erg is dat? De uitleg is duidelijk en helder hoor. Die verrekte social media ook. Moest t even kwijt.

Ik snap je frustratie. Tegelijkertijd even ter overweging, er zijn ook ettelijke zaken bekend waarin patiëntgegevens worden misbruikt of onterecht worden ingezien. Je wilt ook niet dat zorgverzekeraars zomaar inzicht krijgen in al je medische gegevens (iets waar de AVG en andere wetten ook een stokje voor steken). De AVG heeft heel nadrukkelijk een grondslag (Vitaal belang) om in bepaalde (nood)situaties in het belang van de patiënt te kunnen handelen, maar ook in andere situaties zijn er grondslagen die gebruikt kunnen worden.

Alleen voeren veel medische organisaties, veelal uit angst en onwetendheid, allerlei rare regels in met als argument 'dat moet van de AVG' terwijl dat feitelijk niet zo is. Informatie delen tussen medische instanties mag inderdaad niet zomaar, maar waar bijvoorbeeld de ene huisartsenpraktijk de ene na de andere blokkade opwerkt, legt een ander dat heel duidelijk uit en geeft patienten een duidelijke keuze. Het is maar net waar je terechtkomt. En die willekeur zou inderdaad niet mogen bestaan. Maar m.i. ligt dat niet echt aan de AVG maar een de uitvoerders.

[Bert vD]

Dank voor je uitleg, Rene. Vanzelfsprekend is het allemaal genuanceerder. Ik ga er niet verder op in, want dit is een fotoforum (portretrecht doet er hier natuurlijk wel toe) en het was/ is een frustratie die hier niet thuis hoort. Bovendien ben ik er over een maand vanaf.

[Tony D]

Ik denk dat het probleem is dat veel instanties zich willen indekken tegen mogelijke claims terwijl ze zich niet goed hebben georiënteerd op wat wel mag en kan en wat niet. Better safe than sorry.
Maar dat maakt het vaak wel onnodig ingewikkeld.

Ton

[ben42]

Voor de AVG hadden we :

1. Wat en waar je mag fotograferen. (Bijna alles).
2. Wat je mag publiceren. (Je eigen materiaal en af en toe niet omdat er iemand (belanghebbende) op staat ......)

Nu na de AVG hebben we ook nog :
3. Wat we mogen bewaren en 'bezitten'. (Privacy).

Zoals altijd heb gezond wantrouwen op wat ik schrijf.
Aangevuld met gezond wantrouwen wat ik op schijf heb.
Ben

[Ronald53]

Van de Fotobond kreeg ik een mailtje betreffende een fotowedstrijd. Dit staat in het deelnamereglement:

"De foto moet een eigen schepping zijn, die met een origineel of creatief karakter is gemaakt en
waarvan het auteursrecht niet is overgedragen. Als bv. een foto in opdracht is gemaakt, dient u
te beschikken over de toestemming van de gefotografeerde. Zo ook als de afgebeelde persoon
een redelijk belang - bv. privacy of financieel - heeft om zich tegen publicatie van zijn foto te
verzetten. Indien minderjarigen herkenbaar in beeld zijn gebracht, dient de fotograaf
toestemming van de betreffende ouders te hebben voor publicatie."

Kinderen gewoon niet doen dus, tenzij met toestemming.

[Gerrit]

Dank voor de aanvulling

[Gemmageluk60]

In het interessante boek Lichtjaren van Hans Roseboom staat vermeld: 'al in 1890 legden twee Amerikaanse juristen een direct verband tussen enerzijds de opkomst van snapshotfotografie
en de groeiende oplagen en verspreiding van kranten en anderzijds de onvoldoende bescherming van de privacy van individuele personen.' Dit is dus al een heel oude discussie.
Het is tegenwoordig met een veelvoud aan camera's op allerlei verschillende plaatsen inmiddels onmogelijk om niet in beeld te komen.