Belichtinsmeting

[Hans Smits]

Er is een natuurwet die zegt dat bij halvering van het diafragma (bv van f/5.6 naar f/8) je de sluitertijd moet verdubbelen om dezelfde belichte opname te krijgen.

Ik heb dit van de week eens getest met mijn D90 in cimbinatie met mijn lenzen; 90mm Tamron Macro, Nikon 18-200mm, Sigma 80-400mm. Allemaal op 90mm brandpunt ingesteld en kort achter elkaar bij gelijke weerstomstandigheden in in de A stand.

De conclusie na de test is dat de natuurwet wel zal kloppen maar dat de praktijk duidelijk harnekkiger is. Maar enkele opname gaven dezelfde belichting bij gelijkblijvend EV. Vooral bij de groot diafragma's waren de verschillen aanzienlijk. Bij de 18-200 werden de opnames tot f/11 steeds lichter om daarna weer donkerder te worden. Bij de 80-400 werden de opnames vanaf f/5.6 steeds donkerder. Bij de 90mm waren de opnames bij f/2.8 duidelijk te licht om bij f/4 en f/5.6 nog lichter te worden. Bij f/8 en f/11 werden ze weer donkerder om daarna gelijk te blijven.

Wat is hier aan de hand? Is de belichtingsmeter van de camera niet goed? Is er iets mis met lenzen? Is er iets anders aan de hand?

Ik weet het antwoord (nog) niet al ben ik genegen te denken dat dit aan de lenzen ligt. Ik baseer dit op de gedachten dat de lichtmeting door de camera niet gebaseerd is op een actuele constatering maar gebaseerd is op een rekenkundige formule die er vanuit gaat dat de sluitertijd ook gaat worden wat is ingesteld en dat de werkelijke hoeveel doorgelaten licht (diafragma) ook gaat worden wat er is ingesteld. Het zou mij niet verbazen bij diverse lenzen het uiteindelijke diafragma (lensopening) wel eens anders kan worden dan door het belichtingssysteem verwacht. Als dit klopt dan zou het misschien niet verkeerd zijn als dit bij het beoordelen van lenzen ook gemeten zou worden.

Misschien dat iemand anders in dit forum hier meer informatie over heeft of hier zijn / haar gedachte eens over wil laten gaan.




Hans

[iJoost]

Laat maar zien dan. Met de EXIF er nog in graag, want anders valt er nog niets over te zeggen.

[iefie]

auto iso wel uit staan?

[Patrick]

Probeer het nog eens in de stand M. Dan moet je dus zelf bij een diafragmaverandering de belichting aanpassen.

In de stand A laat je de camera nog steeds de belichting bepalen. Dat is een geavanceerd systeem, waarbij het punt waar je op scherp stelt bijvoorbeeld van belang is, en daar zou het diafragma best wel eens wat veranderingen in kunnen brengen. Door de stand M te kiezen sluit je dat uit.

Controleer ook even of je auto-ISO uit hebt staan.

[Léon Obers]

Ga er maar eens rustig voor zitten.

Lichtmeting heeft plaats bij volle opening. Afhankelijk welk type lens en bij welke brandpunt een lens wordt gebruikt, heeft een lens meer of minder vignettering naar de hoeken toe wat in de meting feitelijk mee wordt genomen. Gediafragmeerd hebben lenzen minder vignettering. De werkelijke licht doorlaatbaarheid is dus verschillend bij volle opening en bij kleinere diafragma-openingen. In hoeverre met die verschillen in de constructie van de aansturing van het diafragma enigermate rekening wordt gehouden is mij niet bekend.

De aansturing van het diafragma, hoe ver de lamellen zich sluiten tot de gewenste opening, gebeurt bij tegenwoordige camera's vanuit de camera, door het diafragmaheveltje in de camera, die dat overbrengt op het heveltje van de lens. Vroeger werd het diafragma afgeregeld via de diafragmaring op de lens. De camera hief enkel de veerspanning op om het diafragma open te houden, zodat het diafragma zich sloot tot de ingestelde waarde van de lens tijdens de opname.
De nauwkeurigheid via de nieuwe moderne methode vanuit aansturing via de camera, is met de relatief kleine marges om het diafragma-heveltje in hoogte te verstellen, veel onnauwkeuriger als de vroegere methode via de lens. Dat is het compromis wat Nikon heeft gesloten om dezelfde lensbajonet te gebruiken die Nikon al 50 jaar gebruikt en het mogelijk maakt ook oude lenzen op huidige camera's te kunnen gebruiken.

In de praktijk kan het makkelijk voorkomen dat het resultaat bij volle opening afwijkt ten opzichte van het resultaat bij kleinere diafragma's.
De grootste verschillen zie ikzelf doorgaans tussen volle opening en 1 stop gediafragmeerd, daarna is het redelijk constant.
Een en ander kan per model lens verschillend zijn, maar ook per uniek exemplaar van hetzelfde lenstype.

Bij cameramodellen met een dubbele diafragma-meetmethode zoals D300, D700, e.d. (diafragmawaarden van oude lenzen worden via een meeneemnok op de camera overgebracht), kan men bij lenzen met ingebouwde CPU, maar die nog wel steeds een diafragmaring hebben (die ontbreken bij nieuwe G-lenzen), in het menu van de camera kiezen om het diafragma toch via de lens in te stellen en niet via de camera, waarbij in het laatste geval het diafragma op de lens altijd op de kleinste diafragmawaarde moet zijn ingesteld (en eventueel vergrendeld).
De methode van diafragma instellen via de diafragmaring van de lens, is nauwkeuriger. Bij omschakelen tussen die 2 methodes kun je die verschillen makkelijk waarnemen. Een van de redenen dat mensen als bijv. Bjørn Rørslett openlijk een afkeer hebben van het verlaten van Nikon van die constructie om een diafragmaring op lenzen aan te brengen.

Kleine verbuigingen of slijtage van het diafragmaheveltje van de lens, hebben via de methode van overbrenging via de camera relatief grote gevolgen in de overgebrachte werkelijke diafragmastanden die worden gebruikt. Zelfs de kleine verschillen om een lens binnen zijn vergrendeling meer of minder in zijn bajonet draaispeling op een camera te plaatsen, heeft er invloed op.

Lees ook eens de volgende oudere reacties: http://www.nikon-club-nederland.nl/foru ... 18#p310318" onclick="window.open(this.href);return false;
en uitgebreide info: http://www.nikon-club-nederland.nl/foru ... 398#p57398" onclick="window.open(this.href);return false; (lees ook de reactie erboven).

[Patrick]

Léon stelt wederom niet teleur...

[Jur]

Bij cameramodellen met een dubbele diafragma-meetmethode zoals D300, D700, e.d. (diafragmawaarden van oude lenzen worden via een meeneemnok op de camera overgebracht), kan men bij lenzen met ingebouwde CPU, maar die nog wel steeds een diafragmaring hebben (die ontbreken bij nieuwe G-lenzen), in het menu van de camera kiezen om het diafragma toch via de lens in te stellen en niet via de camera, waarbij in het laatste geval het diafragma op de lens altijd op de kleinste diafragmawaarde moet zijn ingesteld (en eventueel vergrendeld).

Léon,
Ben je hier niet abuis met de analoge modellen, zoals F100, F5 en F6? Bij deze camera's kun je er inderdaad voor kiezen (m.b.v. de custom opties) om het diafragma te bedienen middels de diafragmaring op het objectief. Bij de digitale camera's (D300, D700, D3) is volgens mij de bediening via de diafragmaring beperkt tot het gebruik van objectieven zonder CPU.
Mvgr.

[Léon Obers]

Léon,
Ben je hier niet abuis met de analoge modellen, zoals F100, F5 en F6?

Nee hoor, ik heb het zelf op mijn D700 wel eens omgewisseld. Vandaar dat ik in mijn reactie ook aangeef dat je verschil kunt opmerken in de belichting tussen de ene en de andere methode.
Persoonlijke instellingen f9 - handleiding blz. 327 "Instellen diafragma" (geldt voor de D700).

Er zit zelfs een "bug" in de firmware bij een functie die daar IMO geen betrekking op zou moeten hebben.
Met de keus van diafragmaverstelling op de lens zelf met lenzen met een CPU werkt LiveView niet meer. Met lenzen zonder CPU wel.
Dat werkt ook verkeerd op een D3, daar heeft Bjørn Rørslett wel eens iets over geschreven toen hij indertijd die camera uitteste.

[Jur]

Léon,
Bedankt, je hebt gelijk. Ik had er volledig overheen gelezen en gedacht dat f9 alleen van toepassing was op het wisselen van de functies van de instelschijven.

[Léon Obers]

Het is ook wel een erg verborgen functie. Ik moest er de handleiding ook weer opnieuw bijhalen, omdat ik het zo 1, 2, 3 niet kon vinden.
Door de bug dat geen LiveView gebruikt kan worden, gebruik ik die functie eigenlijk nauwelijks, anders had ik het waarschijnlijk standaard omgewisseld.

[Jur]

Met mijn D2x had ik destijds nota bene de instelling diafragmaring wel geselecteerd, maar die camera had ook geen Live view.

[Hans Smits]

Ik wil met name Leon bedanken voor zijn uitgebreide en "to the point" reactie. Zeer gewaardeerd.

[Hans Smits]

Ik heb het verhaal van Leon zorgvuldig doorgelezen en ik denk dat Leon helemaal gelijk heeft met zijn uitleg. Dit stemt mij enerzijds positief maar anderzijds ook negatief.

Positief omdat het verhaal van Leon bevestigt dat de lichtmeting gebeurd op basis van open diafragma en dat elke diafragma instelling anders dan helemaal open een zaak is van rekenwerk door de camera.

Negatief omdat het eigenlijk opmerkelijk is dat een zo’n belangrijk element van het fotograferen afhangt van veel aannames. Ik denk hierbij aan het volgende:
1) Dat het open diafragma ook werkelijk overeenkomt met de diafragma info die daar bij hoort. Ik ben overigens benieuwd hoe de camera weet heeft van de diafragma waarde van de open lens. Ik verwacht dat dit door de lens aan de camera vertelt wordt.
2) Dat het diafragmapennetje juist verplaats wordt door de camera,
3) Dat deze verplaatsing ook weer op een juiste manier afgehandeld wordt door de lens zodat de lensopening overeenkomt met wat de camera verwacht.

Al met al veel afhankelijkeheden. Overigens realiseer ik me dat het in 99,8% van de gevallen goed gaat. Anderzijds ben ik blij te weten dat er nog al wat aannames in het geding zijn die bepalend zijn voor het uiteindelijke resultaat. Het verklaart namelijk ook veel dingen die ik niet altijd begreep. Onder andere waarom een vast ingestelde belichtingscorrectie niet bij alle diafragma's het zelfde resultaat opleverde. Iets wat je weet kan je rekening mee houden.

Naar aanleiding van een van de andere draadjes waar Leon naar verwees waar het ging om speling op de lensvatting. Ik heb dit ook met mijn Sigma 80-400. Ik was nieuwsgierig of deze speling invloed had op de belichting. Ik heb goed nieuws. Klaarblijkelijk is er best wat marge want ondanks de voelbare speling kon ik geen verschil ontdekken tussen opnames waarbij de speling max links was geplaats en max rechts, bij maximaal diafragma.

Ik heb nog even na zitten denken over het eerste punt van aannames. Ik denk dat dit op een eenvoudige manier te testen is. Zet je diafragma op het maximale diafragma van de lens. Kijk door de zoeker en druk op de DOF test knop. Wordt het beeld donkerder of lichter dan klopt er iets niet, blijft het beeld gelijk dan mag je aannemen dat de lens de correcte diafragma waarden aan de camera heeft doorgegeven. Bij mijn lenzen heb ik geen verschil kunnen ontdekken.

Eigenlijk jammer dat Nikon de belichtingsmeting onderbreekt op het moment dat je op de DOF knop drukt. Dit zou een ideale manier zijn om optimaal je belichting te meten, niet op basis van afgeleiden maar op basis van de werkelijkheid.

Overigens heb ik ISO Auto uitstaan. Hetzelfde geldt voor Actieve D-Lighting. Deze instelling heeft overigens een veel groter effect ook op de belichting (tot wel 1 stop). Tricky instelling temeer omdat NIKON deze standaard op aan heeft staan.

Naar aanleiding van een van de andere draadjes waar het ging om speling op de lensvatting. Ik heb dit ook met mijn Sigma 80-400. Ik was nieuwsgierig of deze speling invloed had op het diafragma-lipje zoals door Leon uitvoerig besproken. Ik heb goed nieuws. Klaarblijkelijk is er best wat marge want ondanks de voelbare speling kon ik geen verschil ontdekken tussen opnames waarbij de speling max links was geplaats en max rechts.

Al met al blij met de commentaren. Iets wat je weet daar kan je rekening mee houden.

Hartelijke groet,
Hans

[Léon Obers]

Naar aanleiding van een van de andere draadjes waar Leon naar verwees waar het ging om speling op de lensvatting. Ik heb dit ook met mijn Sigma 80-400. Ik was nieuwsgierig of deze speling invloed had op de belichting. Ik heb goed nieuws. Klaarblijkelijk is er best wat marge want ondanks de voelbare speling kon ik geen verschil ontdekken tussen opnames waarbij de speling max links was geplaatst en max rechts, bij maximaal diafragma.

Ik weet niet wat je bedoeld met maximaal diafragma, maar als je bedoeld vol open, is dat nu juist de enige waarde die nauwelijks of niet beïnvloed wordt. Meer open als open gaat niet. Het gaat vooral om alle kleinere diafragmawaarden die beïnvloed kunnen worden.

De eerste serie SL II lenzen van Cosina / Voigtländer was de diafragmahendel bij hele series niet correct afgesteld gemonteerd. De meeste lenzen hadden daarbij een afwijking naar overbelichting omdat het diafragma een vaste waarde te weinig sloot. Alleen de volle opening werkte dan wel correct.

Overigens de volle opening wordt middels de CPU aan de camera doorgegeven. Bij lenzen zonder CPU is de afmeting van de iets uitstekende rand voor een deel achter de diafragmaring bepalend wat wordt doorgegeven. De eindstop (de hoek/rand om de meeneemnok op de camera mee te schuiven) zit op verschillende plaatsen bij de verschillende lichtsterktes.

[Mijndert]

Door Léon opgegeven: Persoonlijke instellingen f9 - handleiding blz. 327 "Instellen diafragma" (geldt voor de D700).

Voor de D300 is dat Persoonlijke instellingen f7 - bladzijde 307 in de handleiding.