Portretlens voor full frame

[flitslicht]

De 'Defocus Control' lijkt op wat je vandaag de dag ook met de fijnafstelling van de AF kan doen, namelijk het scherptevlak of de onscherpte verplaatsen, al zou je het dan eerder 'focus control' noemen en werkt het feitelijk omgekeerd.

Dan snap je de functie niet van 'Defocus Control'. De functie is een optische verplaatsing van de sferische aberratie van onder- naar over correctie. Ofwel een verandering van de wijze hoe het scherpteverloop achter of voor de lens plaats heeft. Ofwel een extreme 'bokeh' afregeling van achter naar voor de lens.
Dat daarbij tevens de focus zich enigszins verplaatst is een logisch gevolg daaruit. Focus-shift is namelijk inherent aan sferische aberratie.
Je moet dan ook eerst die 'Defocus Control' afstellen en pas daarna de scherpstelling doen. (Beschreven in de handleiding van die lens).
Sferische aberratie is typisch een fout aan de buitenranden van lenselementen.
De 'Defocus Control' functie heeft vanuit dat gegeven dan ook het meeste effect bij de grotere lensopeningen (het sterkst bij volle opening).
Die lensfout wordt bij de Nikkor DC lenzen expliciet regelbaar gebruikt om de bokeh naar wens af te stellen. Dat lukt je met geen enkele andere SLR lens.
(In de middenstand is de regeling "neutraal").

Meer achtergronden over sferische aberratie met testvoorbeelden wat onder- en overcorrectie doet met je beeld: http://toothwalker.org/optics/spherical.html" onclick="window.open(this.href);return false;
Ten aanzien van bokeh: http://toothwalker.org/optics/bokeh.html" onclick="window.open(this.href);return false;
Bron met meer praktijkgerichte voorbeelden waar sferische aberratie wordt gerelateerd aan het effect op bokeh: http://www.rickdenney.com/bokeh_test.htm" onclick="window.open(this.href);return false;

Ik denk dat je gelijk hebt dat ze de sferische aberratie over het beeld (proberen te) veranderen. Toch lijkt van wat ik van die lenzen gezien heb het centrum ook beïnvloed te worden. Maar weten doe ik het inderdaad niet.

[Léon Obers]

Ik denk dat je gelijk hebt dat ze de sferische aberratie over het beeld (proberen te) veranderen. Toch lijkt van wat ik van die lenzen gezien heb het centrum ook beïnvloed te worden. Maar weten doe ik het inderdaad niet.

Beeld in het centrum van het beeldformaat wordt bij volle opening (of de grotere openingen) samengesteld door het licht dat zowel door de optische as van een lens gaat, als de randstralen. Doordat die twee in het geval van de DC-objectieven bewust niet helemaal samenvallen in één beeldpunt krijgen scherpe contouren van details als het ware een verstrooiing van de scherpte van wat tevens op dat punt ook aan licht bij elkaar komt. Dus een "scherp" detail met een verzachting eroverheen (net wat doorgaans bij portretfotografie wordt gewaardeerd). Zie het bovenste plaatje bij de link waar ik eerder naar verwees: http://toothwalker.org/optics/spherical.html" onclick="window.open(this.href);return false;
De buitenste randstralen komen in dit geval voor de andere punten te liggen (bij punt "a"). Zit de sensor op punt "b" zorgen die buitenste randstralen voor een verstrooiing. Andersom de lichtstralen door min of meer het centrum komen achter punt "b" te liggen, bij punt "c" en zorgt ook daar voor een verstrooiing, maar "anders" weergegeven. Het scherpste punt is punt "b" omdat daar de totale verstrooiing het kleinste is. Dat is het scherpte punt.

Lenzen kunnen ook gecorrigeerd worden dat die randstralen niet voor, maar achter punt "b" samenkomen, en die binnenste stralen vóór het punt "b", afhankelijk van de bolvormige kromming van de lens ("sferisch" is Grieks voor bolvormig, vandaar "sferische aberratie" of beeldfouten door een niet optimale lensvorm voor de weergave van een scherp beeld in één punt). Die twee benaderingen bepalen de wijze hoe scherpte naar onscherpte verloopt, en wel specifiek voor- of achter het scherpstelpunt.
Een en ander uitgelegd in die eerdere link van Paul van Walree. Onderaan het voorbeeld met die kruisen wat het beeld oplevert voor of achter een scherpstelpunt bij een bepaalde "vaste" mate van sferische aberratie. Het eerste kruis (-4) is duidelijk minder prettig qua vorm in onscherpte als het kruis bij +4. Dat geeft in dat plaatje de weergave aan van de onscherpte voor en achter het scherpstelpunt.

Met die "Defocus Control" (verschuiving van lensdelen) is in grote mate te bepalen of je die verzachting voor of achter het scherpstelpunt wilt hebben. Bij portretten "buiten" komt meestal voor dat je wel iets in de achtergrond hebt, dat je mooi zacht in onscherpte wilt hebben. Dan kies je voor een instelling voor een mooi verloop in de achtergrond. Zou je tevens voor de dieptewerking in je beeld wat takken in de voorgrond hebben, zien die er in dat geval niet fraai uit in hun onscherpte.
Is je onderwerp zodanig dat je wel takken in de voorgrond hebt, maar de achtergrond is onbestemd (lucht, zee in de verte), kies je bewust voor een instelling dat de onscherpte in de voorgrond fraai wordt afgebeeld.
Maar op zichzelf hebben die instellingen op korter bereik in de onscherpte natuurlijk ook hun invloed. Daar waar je op de ogen scherp stelt, kun je de "vorm" van onscherpte naar achteren toe in hoofd, haren, oren, op die wijze beïnvloeden.

Voordeel van dit soort lenzen is dat je in grote mate controle hebt over de wijze hoe onscherpte wordt weergegeven, direct bij opname. Vele opnamen van hetzelfde onderwerp kun je op die wijze snel en simpel eenzelfde perceptie geven. Nadeel is tevens de verzachting op delen waar je het misschien minder, of niet wilt hebben zoals ogen, mond. Dat zou je achteraf in de processing dan weer wat op moeten halen.

Bij een keus van een scherpe lens, zonder verzachting voor portretten kun je dat achteraf in beeldbwerking doen, op die plekken waar je het wenst, en nalaten waar je het niet wilt hebben. Nadeel is als je veel portretten schiet je veel werk kunt hebben aan al die aanpassingen. (Hoewel je met een paar basis actions in Photoshop daar net zo goed een behoorlijk snelle workflow in kunt hebben).
Het is een persoonlijke keus waar iemand voor kiest. Zelf werk ik veel met bewerking achteraf (met actions in Photoshop).

Vroeger bij gebruik van film was de keus om specifieke lenzen te kiezen voor portret die wat zachter tekenen meer voor de hand liggend omdat je achteraf relatief maar weinig mogelijkheden had je beeld aan te passen. Zeker als materiaal door derden in vaklabs werd afgedrukt.
Tegenwoordig met de ontstellend vele verwerkingsmogelijkheden achteraf is het een stuk minder relevant.
Het persoonlijke gevoel en de werkwijze om direct achterop het LCD scherm van de camera reeds de beelden te zien die je voorstaat, kan echter toch de voorkeur uitgaan naar dergelijke specifieke "portretlenzen". Het kan een extra dimensie zijn die stimulerend en productief werkt direct bij fotografie. Als je maar bewust bent in de beperkingen van het een en van het ander.

[Skippy]

Link met interessante info over de DC objectieven http://imaging.nikon.com/history/nikkor/32/index.htm

[flitslicht]

Léon en Skippy, bedankt voor de uitgebreide informatie.

[Patrick]

Nog even een wellicht leuk toevoeging aan dit draadje: wat vind Ken ervan?

Zie http://www.kenrockwell.com/tech/portrait-lenses.htm

So what's the optimum portrait lens?

It depends on how much of a person you're showing.

If you want the whole person standing, you can use a 50-70mm lens. If they sit down, a 70-105mm works great.

If you want just head and shoulders, you'll want a 200mm to 300mm lens, at least, since you want to stay at least fifteen feet away.

Ever see a pro model shoot in the field? The photographer is usually using a big fat telephoto on a monopod like a 300mm f/2.8 or 400mm f/2.8 for head shots.

Kunnen we opnieuw beginnen?

[yellowfish]

Dit draadje doet mij toch weer denken aan een uitspraak van Ed van der Elsken:

"Dat is het altijd met fotograferen: je moet het echt doen hè, dat is de sleutel. Een fotograaf moet fotograferen.
Dan kun je lang lullen, kort lullen, je kunt filosoferen, je kunt allemaal koddige of prachtige gedachten en esthetische principes hebben...
Gewoon je uren draaien op straat, onder de mensen, naar de mensen kijken. Uren, uren, uren draaien, hele dagen."
Ed van der Elsken

En zo is het.

Precies, daar kan ik mij ook helemaal in vinden.
Neemt niet weg dat van der Elsken ook zeker technisch begaafd was.
Maar hij wist zeker zijn kennis goed te gebruiken en de foto's van hem voor zichzelf te laten lullen i.p.v. hij zelf.

[Ceko]

Natuurlijk is de 105mm VR micro wel te gebruiken als portretlens, maar het valt me op dat niemand de AF snelheid hiervan noemt! Ik heb de lens eens meegenomen naar de studio en hij hunt als een gek. Soms kan ie de focus niet goed vinden en dan zit je echt te wachten tot ie weer helemaal teruggeschroefd is. Prachtige lens, maar hatelijk als portretlens, ik zou hem niet aanraden als studio portretlens oid.

Ik weet niet hoe het zit met de 105mm DC of de 135mm DC, maar zelf gebruik ik meestal de 85mm 1.4D in de studio als ik wat meer ruimte heb en de 50mm 1.4G in mijn woonkamer waar het wat krapper is. De 85mm is wel een groot ding hoor, misschien schrikt het mensen af Ik zou ook echt niet met een grote zoomlens als de 70-210 gaan werken, is veel te groot en te zwaar voor dat soort doeleinden.

De topic starter gaf volgens mij al aan dat het budget ook weer niet te groot moet zijn dus ik zou waarschijnlijk de wat oudere 85mm 1.8D aanraden of misschien even afwachten wat voor kwaliteit de nieuwere G-versie wordt!

Groeten,
Cesar