Hoe werkt een grijskaart?

[ahhveurink]

Graag zou ik enige uitleg hebben over hoe een grijskaart werkt en in welke omstandigheden deze gebruikt moet worden.


Groet, Anja

[florist]

Anja, even zoeken op google levert vaak al een schat van informatie op.

Om je dat uit handen te nemen, de volgende tekst vond ik op een fotografieforum;

Als je in RAW fotografeert, ligt de witbalans nog niet vast. Die kan je dan achteraf nog wijzigen zonder veel kleerscheuren. Als je in JPEG fotografeert, is de witbalans toegepast. Welke witbalans dat is, hangt af van je camera, je voorkeursinstellingen, en je manier van werken.

Als je foto's neemt met automatische witbalans, zal je camera een witbalans kiezen op basis van de ogenschijnlijke omstandigheden. In de meeste gevallen werkt dat behoorlijk. Maar hou er rekening mee dat twee foto's na elkaar getrokken een verschillende witbalans kunnen hebben.

Stel je de witbalans manueel in, dan doe je dat door een eigen schatting, wat soms ook nog goed werkt. Bijvoorbeeld in omstandigheden waarin de automatische witbalans het al eens laat afweten.

Als je een grijskaart gebruikt, kun je dat op twee manieren doen: een foto nemen van een grijskaart, en je toestel daaruit een witbalans laten meten en dat gebruiken, of alles in RAW te fotograferen en dezelfde oefening achteraf door je RAW converter laten doen.

[emdeklerk]

Een grijskaart werkt niet.
Het zijn je grijze cellen in combinatie met de belichtingsmeter die de grijskaart meet.

Dit staat er heel lullig, maar het is gewoon zo dat het werken met een grijskaart iets meer van je inzicht vergt dan normaal zou gebeuren met het werken van een volautomatische camera waarbij je achteraf ook nog eens 70% van de foutjes kunt wegpoetsen in photoshop.

Ga er van uit dat fotografisch materiaal, of dat nu film, een glasplaat of een sensor is, optimaal belicht wordt bij een bepaalde hoeveelheid licht. Afgesproken is dat dat 18% grijs is. "Toevalligerwijze" is een grijskaart ook 18% grijs. Dus je zet een grijskaart in je onderwerp, zet je camera op M van Manual van Handbediend, meet met de spotmeter de grijskaart en dat is dan je belichting. Niet vergeten de grijskaart weg te halen vóór je de eigenlijke opname maakt, en dan ook niet meer aan de knopjes van diafragma, sluitertijd en ISO draaien.

Simpel? Eigenlijk toch weer wel...
Echte probleem is alleen dat alle simpelheid geheel uit de huidige camera's is wegontwikkeld...

Bij de Kodak-grijskaarten zit overigens een uitstekende handleiding. Wel lezen...

E.M. de Klerk

Er schijnt ook nog iets met witbalans te kunnen, maar ik lees erg vaak dat zulks het beste zou gaan met een "wit"kaart - ook weer geheel toevallig is de achterkant van een Kodak grijskaart wit... Ben nog niet zo van de digitale complicaties...

[yoyo]

http://nl.wikipedia.org/wiki/Grijswaarde
http://nl.wikipedia.org/wiki/Belichtingsmeter

Een grijskaart is ooit bedacht voor het meten van invallend licht met je reflecterend lichtmetende camera.
Een grijskaart is echter niet kleurneutraal en dus niet geschikt om je witbalans mee in te stellen. Daar heb je tegenwoordig witbalanskaarten voor die wel kleurneutraal zijn. Als je die overigens wil gebruiken voor je witbalans in te stellen in je camera dan moeten ze wel heel groot zijn. De witbalans wordt bij Nikon, in tegenstelling tot Canon, over het hele beeldoppervlak gemeten. Zo'n kaartje in klein formaat gebruik je dan om achteraf in de nabewerking een grijspunt te hebben. Let er echter wel op dat je opname al zo neutraal mogelijk moet zijn omdat je anders kleurclipping kan hebben en dat is moeilijk te corrigeren.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurtemperatuur

[GdP]

De grijskaart gewoon mee op de foto fotograferen. Bv. de kaart bij iemand zijn gezicht houden. Hierna natuurlijk een foto maken zonder die grijskaart.

Wanneer de foto bewerkt wordt m.b.v. Nikon Capture NX2, dan ga je als volgt te werk:

1. Foto met grijskaart in Capture laden.

2. Kies 'Camera-instellingen', en verander 'Kleurtemperatuur' instellen in: 'Grijspuntinstellen'.

3. Een nieuw menu verschijnt. Voor de 'Grijspuntmeting' moet je 'Eén punt gebruiken'.

4. Kies 'Starten'. Op de foto is de cursor nu veranderd in een pipet. Klik hiermee op de grijskaart. De kleur van het gezicht verandert hiermee in een kleur die zeer dicht overeen komt met de werkelijkheid.

5. De verkregen instellingen kunnen nu gekopieerd worden naar de foto's zonder grijskaart.

[ALE]

Misschien heb je HIER iets aan.
Suc6,


ALE

[Arend-ho]

Misschien heb je HIER iets aan.
Suc6,


ALE

verdere aanvulling overbodig

Arend

[Jur]

Ga er van uit dat fotografisch materiaal, of dat nu film, een glasplaat of een sensor is, optimaal belicht wordt bij een bepaalde hoeveelheid licht. Afgesproken is dat dat 18% grijs is. "Toevalligerwijze" is een grijskaart ook 18% grijs. Dus je zet een grijskaart in je onderwerp, zet je camera op M van Manual van Handbediend, meet met de spotmeter de grijskaart en dat is dan je belichting. Niet vergeten de grijskaart weg te halen vóór je de eigenlijke opname maakt, en dan ook niet meer aan de knopjes van diafragma, sluitertijd en ISO draaien.

De 18% grijswaarde (reflectiemeting) blijkt al jaren niet meer te kloppen! De ANSI standaard waarop belichtingsmeters worden gecalibreerd is een luminantiewaarde die ongeveer overeenkomt met de reflectie van 12-13% grijs. Een lichtmeting met een 18% grijskaart levert een onderbelichting op van ongeveer een halve stop.

http://www.bythom.com/graycards.htm
http://www.richardhess.com/photo/18no.htm

Zoals hierboven ook al is genoemd: je moet het gebruik van een grijskaart voor lichtmeting of voor witbalansmeting niet met elkaar verwarren. Voor witbalansmeting is een absoluut kleurneutrale kaart nodig (al of niet 12/18% grijs doet niet zo terzake). De WhiBal en FocusFX kaarten zijn hiervan bekende voorbeelden. Voor lichtmeting is een (12-13%, of 18% met + 1/2 stop correctie) grijskaart nodig, die niet absoluut kleurneutraal hoeft te zijn (zoals de klassieke Kodak 18% grijskaart).

[emdeklerk]

Beste Jur, ik ben op de hoogte van het feit dat die 18% al een hele tijd ter discussie staat. Ik heb zelfs ooit eens op internet een verhaal gelezen dat iemand bij Kodak een fout zou hebben gemaakt - de bedoeling schijnt altijd al geweest te zijn de kaart 12% te maken, maar kwam er als 18% uit of zo iets. Waarna ze het maar zo hebben gelaten.

Maar ook op 18% is het ding altijd nog beter dan in je onderwerp te moeten zoeken naar een gemiddelde toonwaarde. Ik heb me er in ieder geval altijd uitstekend mee kunnen redden, of ik nu Kodachrome 25 of Ektar 1000 gebruikte. (De kaart werkt niet - de grijze cellen...)

Maar het hele 18% of 12%-verhaal voerde me te ver om hier aan te halen: simpele vraag - simpel antwoord.

Begonnen maar meer beginners met proberen te doorgronden hoe de simpele dingen als een grijskaart gebruikt moeten worden - werd gelijk de helft van de vragen niet gesteld.

Zoals ik al aangaf: ik zie de grijskaart nog steeds als een belichtingshulpmiddel. Hoe het witbalansverhaal er in is gekomen is mij een beetje een raadsel. Belichting is iets anders dan kleurbalans?

E.M. de Klerk

[Jur]

Begonnen maar meer beginners met proberen te doorgronden hoe de simpele dingen als een grijskaart gebruikt moeten worden - werd gelijk de helft van de vragen niet gesteld.
E.M. de Klerk

Beste EMdeKlerk,
Hier ben ik het hartgrondig mee eens. Een behoorlijke basiskennis is erg belangrijk bij het interpreteren van lichtmetingen; om het even met losse lichtmeters of met geavanceerde lichtmeetsystemen in camera's. Als je begrijpt hoe een meting tot stand komt en wat er wordt gemeten, kun je de belichting efficiënt sturen. Dit is vooral belangrijk bij niet-gemiddelde onderwerpen, zoals high-key, low-key, tegenlicht, e.d. Gebruik van een grijskaart kan zeker bijdragen aan een beter begrip van lichtmeting.
Met vriendelijke groet,

[ahhveurink]

Allen bedankt. Tis me duidelijk geworden!


Gr. Anja

[Léon Obers]

Hoe het witbalansverhaal er in is gekomen is mij een beetje een raadsel. Belichting is iets anders dan kleurbalans?

Kleurbalans is van alle tijden, ook al in het filmtijdperk, en dan met name bij diamateriaal, maar ook zelfs bij kleurnegatief.
Neutrale grijskaarten (dus niet die van Kodak) en grijstrappen gebruikte men standaard bijv. bij reclamefotografie als referentie om diamateriaal met een bepaald emulsienummer voor de kleurbalans met cc-filters tot een neutrale weergave af te regelen bij gecontroleerde lichtcondities zoals bij studiofotografie. Diamateriaal werd op een genormeerde lichtbak beoordeeld.
Maar ook een lithograaf had daar een aardige referentie aan om kleurscheidingen voor het drukproces optimaal af te regelen.
Bij kleurnegatiefmateriaal was het een referentie voor de laborant van een afdruklab. hoe hij kleurenfoto's neutraal kon afdrukken.

In het verlengde van die neutrale referentie past het nog steeds om een digitale camera dan netjes neutraal af te regelen.

Dat het bij camera's "witbalans" heet, en bijv. niet "neutrale grijsbalans", stamt nog uit het feit van videocamera's met "buizen" in plaats van digitale sensoren. Daar werd specifiek het "wit" gemeten, evenals nu nog steeds het "witpunt" van PC-schermen als ze gekalibreerd/afgeregeld worden.

Veel software voor het verwerken van digitale opnamen met betrekking tot kleurtemperatuur / neutrale weergave is overigens nog steeds opgezet / inzichtelijk gemaakt als een referentie naar "wit". Bijv. in Capture NX, het kiezen van een "grijspunt". Dat rode en blauwe lijntje in dat grafiekje is de relatie met het rode en blauwe kanaal wat ook specifiek de relatie is bij kleurtemperatuur in graden Kelvin. (Daarnaast een groen/magenta referentie, maar die zie je naast dat grafiekje niet terugkomen). Linksonder in dat grafiekje, ongeacht de verstelling blijft zowel die rode lijn als die blauwe lijn op één punt samenkomen, het "zwart", zwart is namelijk zwart, heeft geen "kleur". Daar doe je dus ook eigenlijk niks mee. Aan de "witte" kant (punt rechtsboven) als "witpunt" (de "witbalans") verschuiven die punten wel. Wat er tussenin zit gaat evenredig mee.

[emdeklerk]

Léon, je hebt uiteraard geheel gelijk, maar ik ben bang dat dit iets te ver gaat voor deze simpele vraagstelling.
Ovrigens: ik geloof toch dat het instellen van de witbalans op een digitale camera beter gaat met een wit vlak?
Voor reprofotografie werd overigens ook meestal de Kodak of Macbeth kleurenschaal meegefotografeerd. En dat de Kodak grijskaart niet geheel kleurneutraal zou zijn maakte niet veel uit hoor. Als hij maar werd meegefotografeerd en als het resultaat er maar exact hetzelfde uitzag.
Groet, E.M. de Klerk

[yoyo]

Ovrigens: ik geloof toch dat het instellen van de witbalans op een digitale camera beter gaat met een wit vlak?

Nee...

[Léon Obers]

Léon, je hebt uiteraard geheel gelijk, maar ik ben bang dat dit iets te ver gaat voor deze simpele vraagstelling.

Dat mag ieder voor zichzelf uitmaken, het is slechts een aanvulling op je eerdere vraag.

Ovrigens: ik geloof toch dat het instellen van de witbalans op een digitale camera beter gaat met een wit vlak?

Er vanuit gaande dat beide vlakken neutraal zijn (dus grijs is neutraal en wit is neutraal), maakt het niks uit.
De belichting van de opname waarop het vlak wordt gemeten moet in ieder geval voldoende "grijs" zijn / densiteit bevatten.
Ofwel een wit vlak moet enigszins worden onderbelicht voor een juiste meting om de kleurbalans neutraal af te kunnen stemmen in een meting. Wordt een wit vlak rondom de clippingwaarde vastgelegd is een betrouwbare witbalansmeting niet mogelijk.
Zet je de belichting op "automaat" wordt een belichtingscombinatie gekozen die voor beide vlakken hetzelfde resultaat oplevert (een gemiddelde grijswaarde). Met het systeem waarmee digitale camera's werken juist de beste waarde voor een neutrale "witbalans" meting.

...dat de Kodak grijskaart niet geheel kleurneutraal zou zijn maakte niet veel uit hoor. Als hij maar werd meegefotografeerd en als het resultaat er maar exact hetzelfde uitzag.

Maar dat exact hetzelfde eruit laten zien is extern bekeken door laboranten of lithografen uiteraard niet mogelijk. Dan kan het resultaat uiteindelijk even ver naar de complementaire kant afwijken als dat de grijskaart in de basis reeds aan neutraliteit afwijkt. Het is (was) dus zaak zo zuiver neutraal mogelijke referentie grijskaarten te gebruiken.
Ik gebruikte grijskaarten van "Fotowand". http://www.fotowand.com

Hoewel ik de indruk heb dat met inmiddels meerdere professionele leveranciers van grijskaarten, een serie die ik eens van Fotowand bestelde minder neutraal bleek te zijn dan bedoeld. Naast een niet betrouwbare kleurbalans vanuit het resultaat, bleek verder uit de verkleuring van de witte plastic ondergrond dat kaarten wellicht veel te lang op voorraad blijven liggen om nog betrouwbaar te zijn.