Bericht
door Léon Obers » di aug 28 2007 3:20 pm
Zoals in mijn vorige reactie aangegeven zou ik nog terugkomen op de mogelijke oorzaken van verschil in belichting van verschillende objectieven. Een belangrijke oorzaak zou kunnen zijn gelegen in het diafragma-palletje van het objectief, precies naast het achterste lenselement bij de lensbajonet. Dat palletje zou niet correct gemonteerd kunnen zitten, of kan inmiddels een grotere (radiale) speling hebben gekregen dan wenselijk. Dat geldt dan met name voor nieuwere objectieven met ingebouwde CPU en nieuwe “Gâ€-objectieven. (Wat betreft manuele objectieven kom ik daar verderop op terug).
Een van de sterke punten van het Nikon systeem is de lensbajonet waardoor je nog steeds oude objectieven kunt gebruiken op huidige camerabodies (vanaf objectieven met een AI- specificatie). Daar zit hem dan ook meteen het meest zwakke punt van het hele concept.
“Vroeger†werd het diafragma vóór op het objectief ingesteld. Het werkelijk mechanisch sluiten tot het ingestelde diafragma was afhankelijk van DIE instelling. Het heveltje in de camera aan de zijkant van de objectiefmond wipte tijdens de opname dan naar beneden waardoor een veer in het objectief gekoppeld aan dat palletje en diafragma, het diafragma zich sloot op de wijze zoals het van tevoren is ingesteld op dat objectief. Een ander functie had dat heveltje/palletje niet, dan enkel het sluiten van het diafragma. De waarde van het diafragma was enkel afhankelijk van de instelling op de lens.
Je kunt de werking zelf bekijken door het objectief in de hand te nemen. Los in de hand is het diafragma gesloten tot de waarde die jij hebt ingesteld. Duw je met een vinger tegen de veerdruk in, het diafragmapalletje naar boven, gaat het diafragma open.
Hetzelfde gebeurd als je het objectief op de camera monteert. Als je dat langzaam doet en je kijkt in het objectief, zie je langzaam het diafragma helemaal opengaan, doordat de hevel in de camera tegen de veerdruk in het diafragma helemaal opent en open houdt. (De veerdruk van de hevel is groter dan van het palletje in het objectief).
Het objectief los in de hand zie je ook dat de stand van het palletje afhankelijk is van de diafragmawaarde. (Draai maar eens aan de diafragmaring). Die stand is belangrijk voor hetgeen verder komt.
In latere cameramodellen kwamen er automatische belichtingsregelingen bij.
De truc is dan om een objectief tot aan de kleinste diafragmawaarde in te stellen (en eventueel op die stand te vergrendelen). Doorgaans enkel met objectieven met ingebouwde CPU. Het diafragma wordt bij de nieuwere camera’s op de camera ingesteld (voorste instelwiel), of via de belichtingsprogramma’s “gestuurd†waarmee de hevel in de camera meer of minder diep naar beneden klapt. Dus de diafragmaopening is nu volledig afhankelijk van de stand van die hevel en de wijze waarop dat palletje in het objectief zit gemonteerd en niet van de stand van de diafragmaring op het objectief (die staat dan op zijn kleinste opening).
Als je met een objectief in de hand goed kijkt, is de verplaatsing van dat palletje per diafragmastop uiterst klein. Iets van 0,5 mm!!! Het hoeft denk ik geen betoog dat de minste speling of verkeerde montage, van dat palletje, mechanisch gezien al snel tot een andere diafragmaopening zal leiden dan waar we het op de camera hebben ingesteld, of welke de belichtingsmeting in de automatiek voor je heeft uitgekozen.
Denk hier ook aan speling van het objectief zelf zoals het wordt vergrendeld met dat ene kleine stiftje in de flens van de camerabajonet, en een sleufje in het objectief. Je kunt simpelweg “voelbaar†je objectief aan het begin of aan het eind van dat “slot†draaien.
Een verschuiving van pakweg 0,17 mm zal reeds een verschil van circa 1/3 stop kunnen betekenen.
Zeker als er veel van objectieven gewisseld wordt, zal het sleufje wat meer uitleuteren, Het stiftje zelf slijt minder hard. Al met al zal een geringe speling al makkelijk leiden tot een andere stand van palletje ten opzichte van de hevel in de camerabody met een andere diafragmaopening tot gevolg.
Een kleine radiale verkeerde instelling kan er ook insluipen indien het objectief eens losgeschroefd is geweest, en de achterste flens is verwijderd. Opnieuw montage kunnen de 3 4 of 5 schroeven van de achterste flens tegen de ene kant van de speling van de schroefgaten worden gedrukt, of tegen de andere kant.
Indien objectieven bij een servicebeurt niet op de juiste wijze worden gemonteerd, klopt de stand van dat diafragmapalletje mogelijk ook niet, en zal dat leiden tot een ander “werkelijkeâ€diafragmaopening en daarmee andere belichting. Hebben we het nog niet over de mechanisch interne aansturing van de diafragmalamellen, die mogelijk “verschoven†zou kunnen zijn. (Objectief is reeds minimaal gesloten bij volle opening, of lamellen reageren te laat / lopen niet in pas om zich tot een nieuwe kleinere opening te sluiten).
Het voorgaande in gedachten, zou er voor wat betreft objectieven met CPU verschil kunnen zijn, in de aansturing van het diafragma via de camera enerzijds, en aansturing door de diafragmaring op het objectief, anderzijds. (Je hebt twee methoden om te gebruiken --> in te stellen via custom functies).
Mogelijk dat de laatste wijze van diafragmaoverbrenging (via de diafragmaring) meer nauwkeurig is. Je hebt dan niet te maken met een makkelijk verlopende onnauwkeurigheid van het “palletje†door een minieme marge, maar met een veel grotere marge die mogelijk is met de diafragmaring doordat de afstand (kliks) per stop diafragma hier veel verder uit elkaar liggen. (Alleen te gebruiken met voorkeuze diafragma en volledig manuele instelling).
Daarnaast heb je marges in de lichtmeting zelf (denk ook aan de overbrengingen via de “meenneemnok†achter op een diafragmaring), afwijkingen in de sturing van de sluiter etc. die in combinatie met het voorgaande een totaalafwijking geeft.
Blijven we nog met het dilemma zitten hoe belichting kan verlopen bij volledig handmatige objectieven. Het diafragma wordt immers enkel via de hiervoor laatste “ouderwetse†methode aangestuurd (diafragmaring objectief). Er zouden in die zin dan niet te grote belichtingsverschillen mogen zijn, omdat niet met de kritisch heveltje/palletje methode de verstelling van het diafragma wordt gedaan.
Als ik kijk naar het voorbeeld van Ed Post eerder in de draad met de Nikkor f/1.2 50 mm, is de relatief sterke overbelichting toch wel erg frappant. Het objectief is eerder door de serviceafdeling onderhanden genomen om diafragmalamellen die los in het objectief zaten opnieuw te monteren. Zelf heb ik dan mijn bedenkingen of dat op een juiste wijze is gebeurd.
- Zijn er misschien nieuwe lamellen ingezet van een ander type?
- Waren de lamellen die los in het objectief zaten wel van deze lens --> lamellen gaan niet zomaar los, er is mogelijk door de voorgaande gebruiker zelf aan geprutst, misschien met onderdelen van een ander objectief).
- Is de interne montage zodanig dat de opening van de lamellen niet meer corresponderen met de waarde die je instelt?
Enfin, genoeg tekst om te overdenken, en voor eenieder te realiseren wat voor techniek er allemaal achter zit. Welke fouten er in kunnen sluipen. Knap dat het allemaal blijft werken.
Mochten er fouten instaan, die door Nikon technici verbeterd of aangevuld kunnen worden, houd ik me gaarne aanbevolen.
(Pff, wel een lang verhaal geworden, maar ik hoop een zinvolle bijdrage).
Vriendelijke groet, Léon Obers
